Nuacht
An Seó Náisiúnta Déiríochta ar an Sciodar!
Is é an Seó Náisiúnta Déiríochta an phríomhócáid talmhaíochta faoi dhíon in Éirinn; is í an áit a dtagann feirmeoirí déiríochta agus tionscail déiríochta le chéile í. Cuireadh ócáid na bliana seo ar siúl tráthnóna an 20 agus an 21 Deireadh Fómhair 2021, agus eagraíodh í mar ócáid fhíorúil mar thoradh ar ghéarchéim leanúnach Covid-19.
Pléadh raon iomlán topaicí atá ábhartha don tionscal déiríochta le linn na hócáide ar líne. Áiríodh leo sin topaicí amhail nuálaíocht, innealra, pórú eallaigh, cúram báinsí, leas ainmhithe agus airgeadas. Bhain dhá réimse thábhachtacha plé leis an gcaidreamh idir feirmeoireacht déiríochta agus an comhshaol. Leagadh béim sa phlé ar an gcaidreamh casta idir an t-athrú aeráide agus an fheirmeoireacht déiríochta, agus idir sciodar agus an comhshaol.
Ghlac an Dr Risteard Ó Sé (an Scoil Innealtóireachta agus Ailtireachta, UCC) agus an tOll. Marcel Jansen (an Scoil Eolaíochtaí Bitheolaíocha, Domhaneolaíocha agus Comhshaoil, UCC), ar bhaill den phainéal iad, páirt sa topaic phlé dheireanach sin agus bhí sé faoi stiúir ag Ivan Yates, ar craoltóir agus polaiteoir é. Tháinig an painéal le chéile faoin gcúis mhaith um “Sciodar a Athrú óna Dhramhaíl ina Ór” chun dearcthaí iontacha nua a phlé i dtaobh sciodar agus sruthanna gaolmhara dramhaíola feirme a bhainistiú. Is maith is eol saincheist na dtionchar comhshaoil atá ag drochbhainistíocht sciodair ar cháilíocht an uisce. Is maith is eol freisin saincheist chostas na stórála sciodair. Ag an am céanna, áfach, cuireadh in iúl go láidir sa phlé go meastar sciodar faoina luach. Luaigh an tOll. Jansen go mbíonn ag méadú ar an tábhacht a bhaineann leis na cothaithigh i sciodar a choinneáil lena n-úsáid mar leasachán. Maidir leis an soláthar leasachán malartach don tionscal feirmeoireachta, tá sé faoi bhrú freisin toisc go mbíonn ag laghdú ar acmhainní domhanda fosfáite carraige inbhainte agus toisc go mbíonn costais an leasacháin úiré ag ardú go géar de bharr an spleáchais ar bhreoslaí iontaise chun é a tháirgeadh. Measadh go n-úsáidtear 2% den ídiú domhanda breoslaí iontaise chun úiré a tháirgeadh ó nítrigin atmaisféarach. Is staid neamh-inmhianaithe í sin de bharr na leibhéal ard nítrigine atá i láthair i sruthanna dramhaíola feirme. Ba cheart úsáid chiallmhar as sciodar a bheith ina cuid dhílis de straitéis leasacháin feirme. Tá níos mó i gceist leis sin ná sciodar a leathadh, áfach. Phléigh an Dr Ó Sé na roghanna éagsúla atá ann chun sciodar a úsáid mar bhunábhar le haghaidh díleá anaeróbach, agus bithghás is féidir a úsáid go díreach mar fhoinse teasa nó is féidir a thiontú ina leictreachas á tháirgeadh. Tá an teicneolaíocht dea-bhunaithe, ó thaobh aonaid fheirmbhunaithe bheaga de agus ó thaobh aonaid chomhair mhóra de, agus baintear úsáid fhorleathan aisti i roinnt tíortha ar Mhór-roinn na hEorpa. I láthair na huaire, tá díleá anaeróbach ina rud measartha annamh fós ar fheirmeacha déiríochta na hÉireann. Teastaíonn idirchaidreamh leis an tionscal, le líonraí fuinnimh agus le déantóirí beartas chun anailísí costas is tairbhí a dhéanamh agus chun iniúchadh a dhéanamh ar acmhainneacht an sciodair mar fhoinse inbhuanaithe fuinnimh ghlais. Ní hé amháin go dtiocfaidh bithghás as díleá anaeróbach, ach tiocfaidh eisilteach ilchothaitheach is féidir a úsáid mar leasachán fós as freisin. Chuir an tOll. Jansen in iúl conas is féidir eisiltigh ilchothaitheacha ó dhíleáiteoirí anaeróbacha, eisiltigh a eascraíonn as córais scagacháin sciodair nó sruthanna dramhaíola caolaithe amhail níochán clóis a úsáid freisin chun an ros lachan (Lemna sp), ar planda uisceach é, a fhás. Fásann na plandaí sin go han-tapa, rud a fhágann go nglanann siad fuíolluisce, agus giniúint á déanamh ag an am céanna ar bhithmhais ardphróitéine is féidir a úsáid mar bhunábhar ar an bhfeirm agus, ar an mbealach sin, a dhúnann an timthriall cothaitheach agus a ghineann luach ó dhramhaíl. Is féidir le tiontú bitheolaíoch an sciodair a bheith ina thoisc thábhachtach taobh thiar d’éifeachtúlacht na coinneála cothaitheach a mhéadú, agus táirgí úrnua á nginiúint ag an am céanna. In ionad féachaint air mar ábhar salach bréan, dá bhrí sin, tá forbairtí nua á ndíriú ar luach níos mó a bhaint as sciodar trí é a úsáid mar leasachán, mar fhoinse fuinnimh agus mar bhunábhar. Níl ann ach caolseans go ndéanfar sciodar a athrú “óna dhramhaíl ina ór”. Dá ainneoin sin, táimid ag druidim le hé a athrú “óna dhramhaíl ina acmhainn níos luachmhaire”.